TOP

De speelse lichtheid van beton

Er zijn niet veel mensen die er zich bewust van zijn dat een woning hoofdzakelijk uit geprefabriceerde betonnen elementen opgebouwd, bestaat of realiseerbaar is. We kennen prefab beton van bijvoorbeeld trappen, terrassen, gevelelementen maar er een volledige woning mee samenstellen is nog steeds iets dat weinig bouwheren overwegen. Nochtans is het een bouwwijze die onmiskenbare voordelen heeft. In deze woning combineert architect Carolien Tweelinckx deze voordelen tot een bijzonder hedendaags en strak vormgegeven geheel.

De woning ligt in een rustige, typische Vlaamse straat met verschillende bouwstijlen naast elkaar. De vormgeving en het materiaalgebruik van de woning zorgt ervoor dat ze op een positieve manier meteen de aandacht trekt. Al bij het betreden van de voor tuinstrook voel je meteen de nauwkeurigheid waarmee alles is vormgegeven en dat geen enkel detail onbenut werd gelaten om een harmonisch geheel te creëren: het betonnen pad dat je begeleidt tot aan de voordeur ligt in het verlengde van de belangrijkste zichtas die de woning opsplits in twee duidelijk leesbare entiteiten. De oprit voor de garage werd als speelse variatie op dat betonnen pad ontworpen: een patchwork van driehoekige betonelementen vormen één geheel.

 

50 tinten grijs

Aan de bovenzijde sluit de deur perfect aan op de eveneens zwartgelakte stalen passerelle waarop beloopbaar gelaagd glas, een technisch pareltje van Interieurglas. Het glas volledig transparant laten vond architect Tweelinckx een uitdaging maar het idee werd door de eigenaars zeer enthousiast onthaald. De ruimtelijke en esthetische meerwaarde over valt je: de hele tussenzone baadt in het licht mede door de grote raampartijen in de voor- en achtergevel en de ingenieus ingeplante vide aan de voordeur. Een ander vooroordeel over zichtbeton in een woning – als zou het somber en saai eenkleurig zijn – wordt met deze in het licht badende ruimte meteen de kop ingedrukt. Naargelang de oriëntatie, de natuurlijke lichtinval en het moment van de dag veranderen de grijze wanden van intensiteit en nuance. In sommige combinaties van de boven- vermelde factoren zou je zweren dat het natuursteen betreft.

De rode draad door de woning is duidelijk zichtbeton. Uiteraard heeft dit alles te maken met het gekozen bouwsysteem. De buitenmuren zijn samengestelde wanden bestaande uit een binnen- en buitendeel in beton waar tussen 16 cm isolatie is voorzien. In de dagkanten van de ramen wordt aan de binnenkant een eiken omkasting voorzien om de  sandwichopbouw te verbergen. Meteen een verwijzing naar het materiaal van de parket en de keuken. Een gedeelte van de gevel aan de rechterkant van de woning is uitgevoerd in cederhout waarbij de buitenste betonschil wordt ver vangen door houten gevelprofielen. Er werd bewust gekozen om zowel in de wanden als in de plafonds de geaccentueerde voegen tussen de verschillende geprefabriceerde elementen in het zicht te laten. Het versterkt de industriële look die overigens de volledige woning typeert. Zowel de binnen- als de buitenwanden worden in het atelier in een gladde bekisting voorbereid en gestort. Voor de binnenafwerking is geen pleisterlaag nodig, hoewel dat uiteraard mogelijk is.

 

Nauwkeurige voorbereiding

De raam- en deuropeningen worden bij de prefabricatie uitgespaard zodat de exacte locatie en afmetingen op voorhand bepaald moeten zijn. Van het spreekwoordelijke ‘metsershaar’ is hier geen sprake! Ook de technieken zoals elektriciteit, sanitair water e.d. worden in de wanden ingebouwd met deze bedenking dat er inventief met de binnen- wanden kan omgesprongen worden. In deze woning zijn alle niet-dragende wanden uitgevoerd met gipskartonsystemen wat, mits goed plannen, de flexibiliteit verhoogd. Het zal met andere woorden niet verbazen dat leidingen verplaatsen of bijplaatsen, raam- of deuropeningen aanpassen, uitsparingen voor inbouwspots vergroten of verkleinen niet mogelijk zijn. Natuurlijk moet dat geen nadeel zijn mits een zeer grondig voorafgaandelijk overleg en nauwkeurige voorstudie en samenwerken met een bedrijf dat de kennis en de nodige ervaring in huis heeft. Concrete House is een referentie op vlak van betonnen woningen. Sinds 2004 bouwt de firma lage-energiewoningen in beton en hun missie is deze knowhow ter beschikking te stellen voor al wie op zoek is naar een innovatieve manier van bouwen.

Die splitsing van het bouwvolume waarvan eerder sprake was, mag gerust letterlijk genomen worden want ze is volledig gematerialiseerd in glas. Als je binnenkomt wordt dit gevoel enkel maar versterkt. Je hebt een indrukwekkend zicht op quasi de volledige woning. De inkomhal wordt afgescheiden van het woongedeelte met een grote glazen deur in steellook. Alle glazen elementen in de woning werden geleverd en geplaatst door Interieurglas uit Puurs, een speciaalzaak voor hoogkwalitatief maatwerk voor glazen draai- schuif- en douche- deuren, scheidingswanden, spiegels en beloopbaar glas. Het principe van steellook is even eenvoudig als inventief: het deur- blad in gehard glas is de constructieve drager en het kader en de tussenprofielen uit zwartgelakte aluminium profielen zijn puur esthetisch en geeft het geheel de unieke look van stalen schrijnwerk.

 

Bioklimatische architectuur

Een ander groot voordeel van een woning in (prefab) beton is dat het materiaal een hoge thermische inertie heeft, dat betekent dat het materiaal een accumulerende eigenschap heeft en het klimatologisch comfort van de woning aanzienlijk verbetert. Zeker als het beton van de wanden en het plafond niet voorzien wordt van een afwerking en dus zichtbaar blijft. In onze contreien dient men afhankelijk van de seizoenen verschillende strategieën te volgen om in het microklimaat dat een woning eigenlijk is, een constant comfort te kunnen verzekeren. Men spreekt over een warmte- en koudestrategie. Door deze thermische inertie zal het beton in de wintermaanden de zonne-energie in de massa opslaan om nadien met een faseverschuiving terug af te geven. Dat resulteert uiteindelijk in een korter stookseizoen waarbij aanzienlijke energiebesparingen kunnen bekomen worden. Idem in de zomer: de temperatuurschommelingen ten gevolge van warme dagen en frissere nachten worden afgevlakt. Het beton is een regulerende factor tegen oververhitting. Architectuur die mede door deze eigenschap rekening houdt met de dynamiek van het klimaat wordt bioklimatische architectuur genoemd.

Natuurlijk zijn factoren zoals oriëntatie en zonnewering ook uiterst belangrijk en moet het verwarmings- en ventilatiesysteem op al deze factoren perfect afgestemd zijn. De architect koos voor een lucht/water-warmtepomp gecombineerd met vloerverwarming op het gelijkvloers en in de badkamer op de verdieping en kleinere lucht/lucht-elementen in de slaapkamers. De volledige installatie is van Daikin en geinstalleerd door de firma Ventico uit Nijlen. Zij zijn al jaren een referentie op het vlak van verwarmen, koelen en ventileren en bij uitbreiding installeren zij de sanitairinstallatie. De warmtepomp is een lucht/water-type wat wil zeggen dat een buitenunit de warmte uit de buitenlucht recupereert en via een warmtewisselaar afgeeft aan een vat met water, in dit geval 500 liter. Dit warm water dient zowel voor de vloerverwarming als voor het sanitair warm water. Ook het ventilatiesysteem is van Daikin en werkt volgens type D, dat wil zeggen dat zowel de aan- als afvoer mechanisch geregeld wordt en dat er aan warmte- recuperatie wordt gedaan. In de woonkamer met links van de centrale as de leefkeuken en rechts de zit- en eethoek valt ook het gebruik van een ander materiaal op dat door- heen de woning als tweede stilistisch leidmotief wordt gebruikt: eik. Een leuke vondst daarbij is dat de combinatie van beton en eik voorkomt in twee variaties. In de leefkeuken annex speelruimte (die later zal omgevormd worden tot een aperitiefruimte) zijn de vloer (gietbeton) en het plafond in zichtbeton, de muren in gipskarton en zijn de keukenkasten en -toog uitgevoerd in eik. Ofwel zijn – zoals in de eethoek en zithoek – de wanden en het plafond in zichtbeton en is de vloer afgewerkt met een plankenvloer in eik. Bijzonder aan de woningen van Concrete House is dat de geprefabriceerde elementen onafgewerkt kunnen gebruikt worden.

 

Hout en vuur

Een ander opvallend houten element is het kastgeheel in de woonkamer waarin een gashaard van het merk Kalfire werd ingebouwd. Deze werd geplaatst door Sierschouwen Van Bulck uit Aartselaar. Het is een bedrijf dat gespecialiseerd is in het leveren en plaatsen van inbouwhaarden en gashaarden alsook vrijstaande modules. Het bedrijf werd in 1962 opgericht door François Van Bulck die reeds ervaring had als steenkapper en marmerbewer- ker. Oorspronkelijk bestonden zijn activiteiten uit het maken en plaatsen van sierschouwen op maat, geheel naar eigen ontwerp en in overleg met de klant. Stelselmatig werd het assortiment aangevuld met haarden en kachels. Vandaag is Sierschouwen Van Bulck een familiezaak onder leiding van Bart Ongena en zijn echtgenote Kristine Van Bulck. Ze zijn een referentie in de sector door in te spelen op nieuwe technologische ontwikkelingen en deze know how te delen met hun klanten. Hun professionele advies, de passie voor het vak en de jarenlange ervaring garanderen een perfect resultaat: ze staan samen met hun team van profes- sionele plaatsers en medewerkers klaar om elke uitdaging aan te gaan.

 

De gashaard is ingebouwd in het houten kastgeheel en is aan twee zijden (voorzijde en rechter zijvlak) van glas voorzien zodat de vlam in quasi de volledige woonruimte en keuken gezelligheid biedt. De bouwheer koos voor een optionele keramisch/glazen achterwand zodat er een mooie weer- spiegeling van de vlammen ontstaat. Daarnaast werd gekozen voor een prestigebrander waarbij in de keramische houtstammen – die in piramide- vorm opgestapeld zijn – branders geintegreerd werden. Samen met de optionele Natural Spark Generator die vonkjes genereert en de hybride functie die de stookbodem met led- verlichting doet opgloeien, resulteert dit in een uiterst realistisch vlam- en vuurbeeld. Tenslotte laat de i-Match Interface toe dit alles te besturen via een domoticasysteem of een smartphone of een tablet. Ook hier contrasteert het hout van het meubel met de betonnen wanden: de spanning tussen hard/zacht, robuust/breekbaar, natuur/cultuur. Om problemen met oververhitting te voorkomen werd de bovenmantel die in het meubel weggewerkt zit, uitgevoerd in brandwerende platen. Dit is een door Sierschouwen Van Bulck veelvuldig toegepaste oplossing, echter in vele situaties wordt hierop rechtstreeks bepleisterd en geschilderd. De haard werd op een natuurstenen sokkel geplaatst die meteen ook doorloopt als tablet voor de televisie. De sokkel geeft de totaliteit van het kastelement een solide basis en verbindt verticaal de twee gebruikte houtsoorten voor parket en meubel en horizontaal het haardgeheel met de naastliggende zones.

 

Perfecte mix van materialen

Een ander opvallend en mooi detail is de betonnen trap in de woonkamer. De wand onder de trap is bepleisterd en op de terugspringende trapwang staat een scheidingswand in helder gelaagd glas van Interieurglas die aan de betonplaat van de eerste verdieping met RVS noppen is bevestigd en doorloopt als balustrade. In de dak- plaat boven de traphal zit een lichtstraat die loodrecht op de centrale as gesitueerd is. In dit har t van de woning komen alle elementen waarmee de architect het huis heeft vormgegeven

samen tot een stijlvol geheel. Als je vanuit de woonkamer naar de trap kijkt, zie je hoe de schuine lijn een visuele scheiding vormt tussen de bepleistering onder en het zichtbeton van en boven de trap. Het glas doet het natuurlijk licht diffuus in de eetkamer vallen en aan de zijkant van de trap zorgt een discreet ingewerkte ledverlichting voor extra sfeer. Als je naar boven gaat stap je eerst op eiken parket, dan op het zichtbeton van de trap om tenslotte boven op de glazen passerelle uit te komen. Drie materialen met een eigen kleur, structuur en textuur. En toch vloeien ze door het overvloedig aanwezige daglicht schijnbaar naadloos in elkaar over.

Als je op de verdieping op de passerelle staat, vallen de verschillende zichtlijnen extra op en de manier waarop de architect die inzet om het plan en een gedeelte van de buitenruimte te organiseren. Je hebt een mooi zicht op de groenstrook aan de achterzijde van de woning die in het verlengde van de centrale as ligt en die deels in het volume van de woning en deels daarbuiten ligt. De architect vertelt dat het de bedoeling is later in de tuin de zichtas te beëindigen met een grote boom. Als je richting voorgevel kijkt wordt ook daar je zicht niet belemmerd. De glazen balustrade aan de rand van de vide verbindt de twee verdiepingen zowel ruimtelijk als visueel. Via de passerelle bereik je de twee kinderkamers, de logeer- kamer en aan de andere zijde de badkamer voor de kinderen en de master bedroom annex badkamer. Als buffer tussen de twee badkamers heeft de architect de wasplaats ontworpen. Deze is via beide badkamers bereikbaar en in de zone van de ouders is de deur ingewerkt in een kastenwand.

 

Ruwbouw = afwerking

Terwijl het toilet op het gelijkvloers geïnspireerd is door het album Sticky Fingers van de Rolling Stones en een bloedrode kleur meekreeg, is het toilet op de verdieping in een rustiger tint geschilderd, namelijk okergeel. Ook de slaapkamers kregen elk een eigen kleur mee: groen, oranje… Dat de architect daarnaast ook oog heeft voor originele bouwkundige details merk je in de badkamer voor de kinderen. Het volume van de ver- dieping springt terug ten opzichte van het gelijkvloers. Een deel van de garage kreeg een plat dak dat als groendak gerealiseerd werd. In de badkamer heb je in de wand tegenover het ligbad een strookraam van ongeveer 50 cm hoogte dat onderaan de wand begint. Liggend van in het bad heb je zicht op het groendak. Door de beperkte doorkijkhoogte waan je je op het gelijkvloers en heb je het idee uit te kijken op een stuk tuin. Om voor de douches een optimale afwerking te vinden werd opnieuw samengewerkt met Interieurglas. Het glazen douche geheel in de badkamer van de ouders is uitgevoerd in helder, gehard veiligheidsglas met een dikte van 10 mm type Timeless. Het is een glastype dat voorzien is van een coating tegen kalkaanslag. De scharnieren, de deurknopjes en de profielen zijn gelakt in zwarte structuurlak. In de badkamer van de kinderen werden de wanden in de douche en aan het bad bekleed met glanzend, gehard en gelakt veiligheidsglas van 6 mm. Dit materiaal is verkrijgbaar in alle RAL- en NCS-kleuren en bestaat ook met een matte afwerking. Onder de garage en de woonkamer, die zich rechts van de centrale as situeren, bevindt zich een kelder, uitgevoerd in – hoe kan het anders – beton. In de voorste zone bevinden zich de technische ruimte en een grote berging. Achteraan heeft de ‘man des huizes’ een waarachtige mancave geïnstalleerd met bar, muziekinstallatie en repetitieruimte.

 

Met dank aan :

 

Architect Carolien Tweelinckx
Binnenweg 151 B – 2570 Duffel
t. 015 34 05 25 – www.architectcarolientweelinckx.com

 

Concrete House
Industrielaan 22 – 2250 Olen
t. 014 25 82 00 – www.concretehouse.be

 

Interieurglas
Rijksweg 63 – Industriezone Pullaar 453 – 2870 Puurs
t. 03 866 49 97 – www.interieurglas.be

 

Ventico
Bouwelsesteenweg 258B – 2560 Nijlen
t. 0473 45 44 26 – www.ventico.be

 

Sierschouwen Van Bulck
Boomsesteenweg 21 – 2630 Aartselaar
t. 03 887 69 89 – www.sierschouwenvanbulck.be

 

Groep T.O.M
Turfputten 1 – 2250 Olen
t. 014 26 31 01 – www.groeptom.be

 

Reynaers Aluminium
Oude Liersebaan 266 – 2570 Duffel
t. 015 30 88 88 – www.reynaers.be