“Heel vroeger was hier een textielfabriek gevestigd. Later heeft het pand nog een aantal andere functies gehad. Het is nog een roepzaal geweest, maar op het einde hebben ze het gewoon volgestouwd met antiek.” Pascal François haalt een aantal foto’s boven waarop vooral oude rommel staat afgebeeld. Het lijkt wel of je los een vlooienmarkt binnenkijkt. “Zo kun je het inderdaad omschrijven”, lacht hij. “Maar van daar zijn we dus gestart. Het oorspronkelijke pand bestond uit twee delen: vooraan een trechtervormige doorgang tussen twee wachtgevels met een golfplaten dak en achteraan een groot magazijn van twee verdiepingen met sheddak. Een soort drietand opgebouwd uit een ruimtelijk vakwerk in staal. Die bestaande structuur heeft eigenlijk in grote mate het ontwerp bepaald.” Het pand bevindt zich in een wijk met eenvoudige smalle arbeiderswoningen. De gevel is bekleed met een zwart verticaal latwerk. Horizontale accentvoegen camoufleren de opengaande delen en schenken de gevel een zekere abstractie. Pascal François: “Origineel zat hier een anonieme poort in een vrij anonieme straat.Heel donker. Het hele gebouw zat gevangen tussen bakstenen muren. Nergens waren er ramen, alleen aan de noordkant was de staalconstructie opengelaten. Die voorzag de eerste verdieping royaal van licht. Het gelijkvloers daarentegen was een heel zware lage ruimte, gevormd door een betonnen roosterstructuur van balken en kolommen voor de zware naaimachines een niveau hoger. Door die opbouw konden we de nieuwe woning maar op één manier logisch organiseren: het nachtgedeelte beneden en de leefruimte op de verdieping. Alleen moesten we natuurlijk ook in beide delen licht en lucht krijgen. Dat is gebeurd door twee patio’s te introduceren.”

Architect als chirurg

Pascal François wilde het bestaande pand zoveel mogelijk in ere laten en wat er was bewaren en reconstrueren. “Ik wilde de context maximaal benutten, om vervolgens met bijna chirurgische precisie uitsnijdingen te maken in het pand in functie van een optimale licht- doorstroom. Alleen wat echt nodig was moest als het ware met een cutter weggesneden worden om het gebouw leefbaar te maken.” Bepaalde delen van het sheddak en de betonnen vloerplaat moesten eraan geloven. Pascal François: “Het bestaande dak is een drietand, waarvan de korte zijde telkens open is aan de noord- kant. Langs daar komt er royaal licht binnen maar nooit in de juiste licht- kleur. In de eerste plaats is er een gedeelte van de secundaire, dwarse staalstructuur geamputeerd zodat voor het terras plaats werd gemaakt en er nabij de leefruimte een zone ontstaat waar je in feite onder de blote hemel zit. Het licht dat langs daar binnenkomt wordt ook via vier ronde uitsparingen in de vloer vervolgens getransporteerd naar de slaapkamer en badkamer op de gelijkvloerse verdieping. Daarnaast is er nog één opening gemaakt vooraan. Die vormt een soort lichtkoker die vanaf het dak doorloopt tot op het gelijkvloers”

Sferen creëren

Als je de poort opent, ontstaat een langgerekte ruimte. De lengtewerking wordt nog versterkt door een lichtlijn die het volledige plafond oversteekt. De sfeer is tegelijk industrieel, ruw en delicaat. Een houten balkenplafond loopt door over een aantal koepels. Op de vloer ligt uitgewassen beton, de muren bestaan uit baksteen, die zelfs is doorgetrokken in de automatische pivoterende poort van de garage. Daar staan verschillende wagens genre Porsche en Mercedes uitgestald. “Er is plaats voor een wagen of vijf- zes”, zegt François. “Je kan de ruimte zien als een showroom voor de wagens. Een idee dat overal in het gebouw is door- getrokken: het huis bestaat eerder uit sferen dan uit ruimtes. De dressing bijvoorbeeld wekt het gevoel op van een kledingwinkel. De badkamer is dan weer opgevat als wellnessruimte. De uitstraling van het nachtgedeelte is ook helemaal anders dan die in de leefruimte boven. In de trechter overheersen metsel- werkwanden en houten plafonds, verder zet beplankt zichtbeton de toon in combinatie met zwart hout.” Een koepel en één van de verticale patio’s brengen het licht binnen in de garage. Aan die patio, waar een kurkeik tot op de verdieping klimt, grenst aan de andere zijde de logeerkamer. De tweede patio bevindt zich aan de diagonale overzijde en brengt licht in de slaapkamer en badkamer. In de badkamer staat een zwart volume met schuifwanden. Als je die openschuift komt het badkamermeubel tevoorschijn. Dat loopt op haar beurt uit in een aparte dressing voor beide partners, gescheiden door een gordijn. Vanuit de badkamer heb je eventueel een doorzicht naar een multifunctionele ruimte die momenteel veel wegheeft van een mancave met wijnkast.  Op de inrijlaan en garage na zijn de vloeren van het hele gelijkvloers bekleed met een pastellone vloer, uitgevoerd door Odilon Creations, dat in ons land bekend is als één van de vooraanstaande specialisten in vloer- en wandafwerkingen op basis van kalk en leem. “Het is een type vloer dat je kan kennen van de typische Italiaanse palazzo’s”, licht zaakvoerderster Sofie Deruyter toe. “Dat vat meteen zo’n beetje het verhaal van Odilon samen: oude ambachtelijke decoratieve technieken brengen wij opnieuw tot leven in een hedendaagse context.Wij geloven in de schoonheid en kracht van eerlijke en authentieke materialen en echt vakmanschap. Elk product is ook van natuurlijke oorsprong, wat toch voor een totaal andere uitstraling en beleving zorgt dan producten van kunststof. De pastellone bijvoorbeeld is een soort pleister gebaseerd op kalk en wordt volledig manueel aangebracht, zonder ook maar één machinale tussenkomst. In een project met zoveel detaillering als dit is dat een enorme troef.Alles kan heel fijn uit- en afgewerkt worden, waardoor het werk van de architect optimaal tot zijn recht komt. Bovendien accentueert de vloer mee de eenheid van de ruimtes. In deze woning is op een heel fijnzinnige wijze gespeeld met licht en materialen. De zachte kleurnuances en texturen vervolledigen dat verhaal. De vloer is heel sober, wat een sfeer creëert waarin ook alle andere elementen beter tot hun recht komen.”

Zwarte doos

Boven is de sfeer helemaal anders dan op het gelijkvloers. Zo geborgen het beneden is, zo open is het woongedeelte. De trap naar de leefruimte maakt deel uit van een zwart monochroom volume. Als je de laatste trede voorbij bent en de pivoterende deur opent, betreed je een grote transparante ruimte.“Het mo- ment dat je ergens binnenkomt, moet extra speciaal zijn”, geeft François aan.“Die hele beweging van de trap tot en met pivot-deur is een opbouw naar een climax van licht en ruimte.” Alle functies vloeien over in elkaar. Naast de secundaire trap is er een bijkeuken met wasplaats en een koelcel. Links bevindt zich de ‘buitenruimte’, waar de eettafel en keuken zijn gepositioneerd. Het kookeiland is maar liefst acht meter lang en strekt zich uit over bijna de volledige lengte. Het bestaat uit zwarte solid surface. Opvallend: de spoelbak met afdruiplek bestaat uit zwarte leisteen en brengt zo nuance aan in het monolithische volume. Pascal François: “De bedoeling was dat de eigenaars een vrije interpretatie konden geven aan de ruimte. Alles is openmaakt, zodat je interieurelementen zoals zetels, stoelen en tafels vrij kunt plaatsen en desgewenst je inrichting ook op zijn kop kunt zetten.” Middenin de ruimte bevindt zich een zwarte doos, als een soort van paviljoen volledig omgeven door kasten.“De enige zone waar het daglicht juist getemperd wordt”, legt de architect uit.“Het is een volledig uitgeruste box met onder andere een homecinema en muziekinstallatie. Een intieme kamer om te relaxen, het hoofd leeg te maken en tv te kijken, onttrokken aan de rest van het gebeuren in huis.” Een Focus-haard hangt op aan het dak. Erlangs situeert zich de patio waar de kurkeik van beneden zijn kruin door de vloerplaat steekt. Aan de buitenkant werd de staalstructuur geïsoleerd en met spiegel afgewerkt, zodat je binnen nog eens een extra lichtreflectie krijgt. Helemaal in lijn met deze woning is het een bijna symbolische ingreep.

foto’s: Thomas De Bruyne

Met dank aan :

Pascal François
www.pascalfrancois.be

Odilon Creations
www.odiloncreations.be